Dla
Nauczycieli

ODRA 1305 ELWRO

Komputer  JC ODRA 1305 i JC ODRA 1305M

JC ODRA

ELWRO Wrocław. Prace konstruktorskie rozpoczęto w roku 1970 a prototypową jednostkę uruchomiono w 1972 roku.

Seryjną produkcję rozpoczęto w roku 1973. Zespół konstruktorów mający doświadczenie podczas budowy JC 1204 oraz 1304 jak i 1325, wzorując się także komputerem  ICL, tworzy maszynę cefrową ODRA 1305. Jednostka protorypowa różniła się wizualnie,  typem obudowy od tych produkowanych seryjnie, choć kolor kremowo szary pozostał jeszcze przy pierwszych jednostkach produkowanych na skalę przemysłową.  Komputer szybko pojawił sie w wielu miejscach, PKP,LWP, Instytuty Naukowo-badawcze, Uczelnie, Kopalnie, Huty - to tylko niektóre z podmiotów które zakupiły te komputery, a co lepsze - użytkowały przez długie lata.

W "Historia komputerów ODRA serii 1300" autorstwa   inż. Adama Urbanka czytamy min: 
"(...)

System Odra 1305

Zasadnicze cele oraz szczegółowe funkcje kolejnej jednostki centralnej Odra 1305 jak zwykle wyznaczał oraz w szczegółach ustalał szef, wybitny specjalista komputerowy i organizator całego przedsięwzięcia matematyk Thanasis Kamburelis. Konstrukcją oraz konkretnymi rozwiązaniami logicznymi nowego procesora zajmował się młody wtedy zespół inżynierów logików drugiej pracowni procesorowej prowadzonej przez Adama Urbanka (m. in. Bogdan Kasierski, Maria Horwat, Leon Adamów, Juliusz Sokołowski, Władysław Bogdan, Roman Jakóbiec, Andrzej Lepszonek). Od strony programowej tworzenie systemu wspomagali pracownicy zespołu mikroprogramowania (funkcje rozkazowe procesora oraz testy) pod kierunkiem Edmunda Szajera, a także programiści z pracowni systemów operacyjnych nadzorowanej przez Piotra Kremienowskiego.(...)"

Komputer ODRA JC 1305 produkowany był aż do roku 1986. W kwestii ilości wyprodukowanych maszyn, są dość duże rozbieżności, do niedawna było wiadomo, że było ich nieco ponad 460 sztuk.

Komputer ODRA JC 1305

Na zdjęciu jednostka modelowa, która została zbudowana przy współpracy inżynierów z IMM Warszawa, oraz WZE ELWRO, nie mająca nic wspólnego z prototypami jednostek zbudowanych przez Zakłady ELRWRO. Dlaczego taka jednostka była budowana w IMM Warszawa? - tutaj trzeba pochylić się, nad uwarunkowaniami politycznymi, które wówczas dyktowały wiele kwestii. ODRA 1304A bywała jednocześnie RIADEM, w zależności od tego, kto w danym dniu wizytował miejsce w którym ona powstawała. Jednostka ta, wg inżynierów z zakładów z Wrocławia, nigdy nie była w pełni uruchomiona. Brakuje także informacji o zespole kontrukcyjnym, oraz wszelakich dokumentów. Zdjęcie które zamieszczamy, pochodzi z czasopisma Informatyka, i brak jest jakichkolwiek zdjęć sczegółowych. 

Problem ten, wraz ze stanowiskiem grupy konstruktorów, jest także opisany przez Kierownika Drugiej Pracowni Procesorów WZE ELWRO   inż. Adama Urbanka. W kolejnym fragmencie czytamy co następuje:
"(...)

Po 50. latach z pomocą Muzeum Historii Komputerów i Informatyki w Katowicach poznaliśmy więcej szczegółów odnośnie prac prowadzonych wtedy w IMM, a zleconych przez Zjednoczenie MERA - odnośnie hybrydowego modelu procesora R30/Odra1304A. Opis tych działań znajduje się w na naszej witrynie  www.elwrowcy.pl w zakładce Forum dyskusyjne, chociaż los tego „modelowego” urządzenia komputerowego do dziś pozostaje nieznany. To wtedy w Ośrodku Badawczo Rozwojowym ELWRO dyrektor Andrzej Zasada podjął niezwykle ryzykowną decyzję, aby w ogóle zrezygnować z modelu procesora Odra 1305 i własnymi siłami projektowymi (bez IMM) wykonać od razu serię prototypową. Było to możliwe, gdyż elwrowscy konstruktorzy już perfekcyjnie znali różnice między obydwoma procesorami (Odra 1304 i Odra 1305), przekazując je wcześniej pracownikom IMM na spotkaniach. Życie pokazało, że była to bardzo owocna w skutkach decyzja wrocławskiego środowiska.    (...)"

Nie byliśmy świadomi, jak wiele emocji wzbudza  historia tych wspaniałych maszyn, które "rodziły się w Elwro". Bardzo ciekawie jest to opisane w historii przez inż Adama Urbanka, która na prośbę naszej placówki została nieco poszerzona.

Całość tego dokumentu znajduje się poniżej:

Kategoria: Dokumenty historyczne [1]
Format Data publikacji Nazwa pliku (kliknij aby pobrać) Pobierz Zobacz
pdf 2019-06-17 Historia Odra 1300 .pdf
ilość pobrań: 1201
Historia Odra 1300 .pdf 265.93KB zobacz

Prototyp JC 1304 A    - co to takiego?

Kluczem do rozwiązania zagadki, będzie najprawdopodobniej maszyna cyfrowa o oznaczeniu ODRA 1304A, która to była zlecona do konstrukcji wspólnie   IMM oraz WZE ELWRO w roku 1970. Zarządzeniami  Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia Przemysłu Automatyki i Aparatury Pomiarowej "MERA", no. 14 i 17 z kwietnia i maja 1970 r. w sprawie budowy prototypu i serii prototypowej maszyny Odra-1304A czyli Odry-1305, być może tak rozpoczęto historię maszyny, która później przez wiele lat z powodzeniem pracowała w wielu miejscach. Powołano wówczas Pełnomocnika Zjednoczenia i określono składy zespołów roboczych z WZE Elwro i Instytutu Maszyn Matematycznych. Ale rzeczywistość i dokumenty to dwie różne bajki,  a my postaramy się wyjaśnić tą kwestie.  Jako placówka muzealna, badająca historię, nie możemy pominąć tych kwestii, które stają się  przysłowiowym cierniem w oku wielu ludzi. Mamy nadzieję, żę dokumentami, oraz ich analizami, nikogo nie urazimy i nie obrazimy. Historia nigdy nie była czarno-biała, i tak i w tym przyapdku, mamy do czynienia z pewnymi niejasnościami. 

 

Już niebawem, pojawi się nieco więcej informacji, dotyczących współpracy WZE ELWRO, oraz IMM Warszawa w zakresie budowy ODRY, a może RIADA?   - pytań z każdym dniem więcej...Zapraszamy do śledzenia tej historii. 

Co pozostało?

Prawdopodobnie najstarsza jednostka która zachowała się do dzisiaj z niewielkimi modyfikacjami, to jednostka którą pozyskało MHKII z Muzeum Wojsk Lądowych z Bydgoszczy, nosi ona numer seryjny 236 i pochodzi z 1975 roku.Jednostka dość obszernie opisywana jest na naszej stronie w zakładce "Operacja Thanasis".

Placówka model rok produkcji no ser pochodzenie uwagi data wyłączenia z eksploatacji
Gdzie obecnie możemy zobaczyć jednostki ODRA JC 1305
Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie 1305 M 1985 426 PKP Informatyka Stacja: Lublin Tatary   1 maja 2010
Muzeum Techniki i Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej 1305     "Hutmen" Wrocław JC po modyfikacjach 18 lipca 2003
Muzeum Techniki i Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej 1305     "Hutmen" Wrocław JC po modyfikacjach 18 lipca 2003
Muzeum Historii Komputerów i Informatyki Katowice 1305 1975 236 Wojewódzki Sztab LWP  Bygdoszcz JC z poszerzoną pamięcią 18 listopad 1999
Muzeum Historii Komputerów i Informatyki Katowice 1305 M 1985 384 PKP Informatyka Stacja: Lublin Tatary   1 maja 2010
Muzeum Historii Komputerów i Informatyki Katowice 1305 brak ID brak ID brak informacji   brak informacji
Gdański Park Naukowo Techniczny 1305 1976 287 PKP Informatyka Stacja: Wrocław Brochów JC po modyfikacjach 1 kwietnia 2010
Muzeum Odry FOMT/ od 2018
Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie		 1305/1 1978 293 PKP Informatyka Stacja Wrocław Brochów JC po modyfikacjach 1 kwietnia 2010

Jednostka Centralna ODRA 1305 nr 236 rok produkcji 1975

obecna lokalizacja: Ekspozycja Muzeum Historii Komputerów i Informatyki Katowice   

Jednostka przekazana przez Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy wraz z urządzeniami towarzyszącymi.

Wg "dowodu przebiegu służby urządzenia" JC 1305 pracowała w Wojskach Łączności w Zespole Informatyki Pomorskiego Okręgu Wojskowego  LWP w Bydgoszczy gdzie była zainstalowana 27.05.1977 roku. 

Zgodnie z zapisem, z dnia16.12.1999 został sporządzony protokół przekwalifikowania o numerze 100/99 dn. 18.11.1999 roku i wyłączono maszynę z eksploatacji.

A dnia 18.04 roku 2000 sporządzono protokół przekwalifikowania o numerach 32/2000  18.04.2000  do kategorii "S".

Jednostka pierwotnie wyposażona była w pamięć ferrytową 64 kilosłów i zmodernizowana na początku lat 80tych do pojemności 256 kilosłów w układach krzemowych. Jednostka Centralna, w pierwszych latach produkcji ważyła od 280 do 350 kg w zależności od wyposażenia.

Obecnie ta konkretna jednostka jest już w pełni jednostką, którą nasze muzeum uruchomiło dzięki Operacji Thanasis - stan estetyczny, także jest poprawiony.

Jednostka Centralna ODRA 1305 M nr 384  rok produkcji 1985

obecna lokalizacja: Ekspozycja Muzeum Historii Komputerów i Informatyki Katowice

Jednostka przekazana przez Muzeum AGH w 2018 roku wraz z DZM 180 KSR, dokumentacją, emulatorami sprzetowo-programowymi.

Maszyna wyprodukowana w roku 1985, jest wersją "M" co oznacza że jest wersją zmodyfikowaną, między innymi pamięć ferrytową całkowicie zasąpiono pamięcią półprzewodnikową.

Więcej na temat tej maszyny, można doczytać jak i zobaczyć w dziale Operacja Thanasis.

Jednostka była uruchomiona w 1986 roku, a wyłączona wraz z jednostką o numerze 426 1 maja 2010 roku. Obie jednostki były jednostkami typu "M", a modyfikacje występują od samej konstrukcji ramy, użytych materiałów, poprzez zasilanie, system chłodzenia oraz możliwość tzw. strojenia potencjometrycznego.

Jednostka oficjalnie została przekazana do AGH w 2011 roku, gdzie była prezentowana w uczelnianym Muzeum AGH. W Roku 2018, muzea nawiązały współpracę i wsparto naszą Operację Thanasis ODRĄ "z Lublina".

Poniżej zdjęcia jednostki wraz z osprzętem tuż po zwiezieniu do MHKII oraz zdjecia porównawcze z JC opisywaną wyżej.

Obecnie, jednostka jest już odrestaurowana i funcjonująca, stanowi bazę wyjściową w Operacj Thanasis.

Jednostka Centralna ODRA 1305 M nr 426  rok produkcji  1985

obecna lokalizacja: Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie dawne Muzeum Techniki NOT

Jednostka przyjechała do Muzeum Techniki NOT w 2011 roku wraz z DZM 180 KSRE. Jednostka ta pracowała na stacji Lublin Tatary od 1986 roku do 1 maja 2010. 

Od jednostki o No ser. 384, która obecnie znajduje się w MHKII różni ją rozwiązanie zasilania, oraz pamięć operacyjna.

Obie jednostki pracowały 24 lata, a filmy z końcowej fazy pracy, zmontowane przez pracowników można zobaczyć chociażby poniżej.

A jednostka w Muzeum Techniki w roku 2017 wyglądała następująco:                 

 Jednostka Centralna ODRA 1305  nr 287  rok produkcji  1976

obecna lokalizacja: Gdański Park Naukowo Technologiczny

Jednostka została zainstalowana na stacji PKP Wrocław Brochów w roku 1976 gdzie służyła do 1 kwietnia 2010 roku. Po demontażu została sprzedana do Gdanskiego Parku Naukowo Technicznego wraz z osprzętem. Podczas oględzin w 2018 roku stwierdzono przy pulpicie technicznym przełącznik z potencjometrem, który prawdopodobnie, dla celów ekspozycyjnych, miał sterować częstoscią "mrugania" lampek pulpitowych. Jednostka została zmodernizowana, pamięć operacyjna jest półprzewodnikowa, zastąpiono szufladki zasilania innymi zasilaczami. Poniżej galeria tegoż komputera.

ododr

do góry