Komputer JC ODRA 1305 i JC ODRA 1305M
ELWRO Wrocław. Prace konstruktorskie rozpoczęto w roku 1970 a prototypową jednostkę uruchomiono w 1972 roku.
Seryjną produkcję rozpoczęto w roku 1973. Zespół konstruktorów mający doświadczenie podczas budowy JC 1204 oraz 1304 jak i 1325, wzorując się także komputerem ICL, tworzy maszynę cefrową ODRA 1305. Jednostka protorypowa różniła się wizualnie, typem obudowy od tych produkowanych seryjnie, choć kolor kremowo szary pozostał jeszcze przy pierwszych jednostkach produkowanych na skalę przemysłową. Komputer szybko pojawił sie w wielu miejscach, PKP,LWP, Instytuty Naukowo-badawcze, Uczelnie, Kopalnie, Huty - to tylko niektóre z podmiotów które zakupiły te komputery, a co lepsze - użytkowały przez długie lata.
W "Historia komputerów ODRA serii 1300" autorstwa inż. Adama Urbanka czytamy min:
"(...)
System Odra 1305
Zasadnicze cele oraz szczegółowe funkcje kolejnej jednostki centralnej Odra 1305 jak zwykle wyznaczał oraz w szczegółach ustalał szef, wybitny specjalista komputerowy i organizator całego przedsięwzięcia matematyk Thanasis Kamburelis. Konstrukcją oraz konkretnymi rozwiązaniami logicznymi nowego procesora zajmował się młody wtedy zespół inżynierów logików drugiej pracowni procesorowej prowadzonej przez Adama Urbanka (m. in. Bogdan Kasierski, Maria Horwat, Leon Adamów, Juliusz Sokołowski, Władysław Bogdan, Roman Jakóbiec, Andrzej Lepszonek). Od strony programowej tworzenie systemu wspomagali pracownicy zespołu mikroprogramowania (funkcje rozkazowe procesora oraz testy) pod kierunkiem Edmunda Szajera, a także programiści z pracowni systemów operacyjnych nadzorowanej przez Piotra Kremienowskiego.(...)"
Komputer ODRA JC 1305 produkowany był aż do roku 1986. W kwestii ilości wyprodukowanych maszyn, są dość duże rozbieżności, do niedawna było wiadomo, że było ich nieco ponad 460 sztuk.
Na zdjęciu jednostka modelowa, która została zbudowana przy współpracy inżynierów z IMM Warszawa, oraz WZE ELWRO, nie mająca nic wspólnego z prototypami jednostek zbudowanych przez Zakłady ELRWRO. Dlaczego taka jednostka była budowana w IMM Warszawa? - tutaj trzeba pochylić się, nad uwarunkowaniami politycznymi, które wówczas dyktowały wiele kwestii. ODRA 1304A bywała jednocześnie RIADEM, w zależności od tego, kto w danym dniu wizytował miejsce w którym ona powstawała. Jednostka ta, wg inżynierów z zakładów z Wrocławia, nigdy nie była w pełni uruchomiona. Brakuje także informacji o zespole kontrukcyjnym, oraz wszelakich dokumentów. Zdjęcie które zamieszczamy, pochodzi z czasopisma Informatyka, i brak jest jakichkolwiek zdjęć sczegółowych.
Problem ten, wraz ze stanowiskiem grupy konstruktorów, jest także opisany przez Kierownika Drugiej Pracowni Procesorów WZE ELWRO inż. Adama Urbanka. W kolejnym fragmencie czytamy co następuje:
"(...)
Po 50. latach z pomocą Muzeum Historii Komputerów i Informatyki w Katowicach poznaliśmy więcej szczegółów odnośnie prac prowadzonych wtedy w IMM, a zleconych przez Zjednoczenie MERA - odnośnie hybrydowego modelu procesora R30/Odra1304A. Opis tych działań znajduje się w na naszej witrynie www.elwrowcy.pl w zakładce Forum dyskusyjne, chociaż los tego „modelowego” urządzenia komputerowego do dziś pozostaje nieznany. To wtedy w Ośrodku Badawczo Rozwojowym ELWRO dyrektor Andrzej Zasada podjął niezwykle ryzykowną decyzję, aby w ogóle zrezygnować z modelu procesora Odra 1305 i własnymi siłami projektowymi (bez IMM) wykonać od razu serię prototypową. Było to możliwe, gdyż elwrowscy konstruktorzy już perfekcyjnie znali różnice między obydwoma procesorami (Odra 1304 i Odra 1305), przekazując je wcześniej pracownikom IMM na spotkaniach. Życie pokazało, że była to bardzo owocna w skutkach decyzja wrocławskiego środowiska. (...)"
Nie byliśmy świadomi, jak wiele emocji wzbudza historia tych wspaniałych maszyn, które "rodziły się w Elwro". Bardzo ciekawie jest to opisane w historii przez inż Adama Urbanka, która na prośbę naszej placówki została nieco poszerzona.
Całość tego dokumentu znajduje się poniżej:
Format | Data publikacji | Nazwa pliku (kliknij aby pobrać) | Pobierz | Zobacz |
---|---|---|---|---|
![]() |
2019-06-17 |
Historia Odra 1300 .pdf
ilość pobrań: 1201
|
Historia Odra 1300 .pdf 265.93KB | zobacz |
Prototyp JC 1304 A - co to takiego?
Kluczem do rozwiązania zagadki, będzie najprawdopodobniej maszyna cyfrowa o oznaczeniu ODRA 1304A, która to była zlecona do konstrukcji wspólnie IMM oraz WZE ELWRO w roku 1970. Zarządzeniami Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia Przemysłu Automatyki i Aparatury Pomiarowej "MERA", no. 14 i 17 z kwietnia i maja 1970 r. w sprawie budowy prototypu i serii prototypowej maszyny Odra-1304A czyli Odry-1305, być może tak rozpoczęto historię maszyny, która później przez wiele lat z powodzeniem pracowała w wielu miejscach. Powołano wówczas Pełnomocnika Zjednoczenia i określono składy zespołów roboczych z WZE Elwro i Instytutu Maszyn Matematycznych. Ale rzeczywistość i dokumenty to dwie różne bajki, a my postaramy się wyjaśnić tą kwestie. Jako placówka muzealna, badająca historię, nie możemy pominąć tych kwestii, które stają się przysłowiowym cierniem w oku wielu ludzi. Mamy nadzieję, żę dokumentami, oraz ich analizami, nikogo nie urazimy i nie obrazimy. Historia nigdy nie była czarno-biała, i tak i w tym przyapdku, mamy do czynienia z pewnymi niejasnościami.
Już niebawem, pojawi się nieco więcej informacji, dotyczących współpracy WZE ELWRO, oraz IMM Warszawa w zakresie budowy ODRY, a może RIADA? - pytań z każdym dniem więcej...Zapraszamy do śledzenia tej historii.
Co pozostało?
Prawdopodobnie najstarsza jednostka która zachowała się do dzisiaj z niewielkimi modyfikacjami, to jednostka którą pozyskało MHKII z Muzeum Wojsk Lądowych z Bydgoszczy, nosi ona numer seryjny 236 i pochodzi z 1975 roku.Jednostka dość obszernie opisywana jest na naszej stronie w zakładce "Operacja Thanasis".
Placówka | model | rok produkcji | no ser | pochodzenie | uwagi | data wyłączenia z eksploatacji |
Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie | 1305 M | 1985 | 426 | PKP Informatyka Stacja: Lublin Tatary | 1 maja 2010 | |
Muzeum Techniki i Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej | 1305 | "Hutmen" Wrocław | JC po modyfikacjach | 18 lipca 2003 | ||
Muzeum Techniki i Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej | 1305 | "Hutmen" Wrocław | JC po modyfikacjach | 18 lipca 2003 | ||
Muzeum Historii Komputerów i Informatyki Katowice | 1305 | 1975 | 236 | Wojewódzki Sztab LWP Bygdoszcz | JC z poszerzoną pamięcią | 18 listopad 1999 |
Muzeum Historii Komputerów i Informatyki Katowice | 1305 M | 1985 | 384 | PKP Informatyka Stacja: Lublin Tatary | 1 maja 2010 | |
Muzeum Historii Komputerów i Informatyki Katowice | 1305 | brak ID | brak ID | brak informacji | brak informacji | |
Gdański Park Naukowo Techniczny | 1305 | 1976 | 287 | PKP Informatyka Stacja: Wrocław Brochów | JC po modyfikacjach | 1 kwietnia 2010 |
Muzeum Odry FOMT/ od 2018 Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie |
1305/1 | 1978 | 293 | PKP Informatyka Stacja Wrocław Brochów | JC po modyfikacjach | 1 kwietnia 2010 |
Jednostka Centralna ODRA 1305 nr 236 rok produkcji 1975
obecna lokalizacja: Ekspozycja Muzeum Historii Komputerów i Informatyki Katowice
Jednostka przekazana przez Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy wraz z urządzeniami towarzyszącymi.
Wg "dowodu przebiegu służby urządzenia" JC 1305 pracowała w Wojskach Łączności w Zespole Informatyki Pomorskiego Okręgu Wojskowego LWP w Bydgoszczy gdzie była zainstalowana 27.05.1977 roku.
Zgodnie z zapisem, z dnia16.12.1999 został sporządzony protokół przekwalifikowania o numerze 100/99 dn. 18.11.1999 roku i wyłączono maszynę z eksploatacji.
A dnia 18.04 roku 2000 sporządzono protokół przekwalifikowania o numerach 32/2000 18.04.2000 do kategorii "S".
Jednostka pierwotnie wyposażona była w pamięć ferrytową 64 kilosłów i zmodernizowana na początku lat 80tych do pojemności 256 kilosłów w układach krzemowych. Jednostka Centralna, w pierwszych latach produkcji ważyła od 280 do 350 kg w zależności od wyposażenia.
ODRA 1305 No ser.236 / 12
Jednostka centralna z serii 1305 No ser. 236
Obecnie ta konkretna jednostka jest już w pełni jednostką, którą nasze muzeum uruchomiło dzięki Operacji Thanasis - stan estetyczny, także jest poprawiony.
Jednostka Centralna ODRA 1305 M nr 384 rok produkcji 1985
obecna lokalizacja: Ekspozycja Muzeum Historii Komputerów i Informatyki Katowice
Jednostka przekazana przez Muzeum AGH w 2018 roku wraz z DZM 180 KSR, dokumentacją, emulatorami sprzetowo-programowymi.
Maszyna wyprodukowana w roku 1985, jest wersją "M" co oznacza że jest wersją zmodyfikowaną, między innymi pamięć ferrytową całkowicie zasąpiono pamięcią półprzewodnikową.
Więcej na temat tej maszyny, można doczytać jak i zobaczyć w dziale Operacja Thanasis.
Jednostka była uruchomiona w 1986 roku, a wyłączona wraz z jednostką o numerze 426 1 maja 2010 roku. Obie jednostki były jednostkami typu "M", a modyfikacje występują od samej konstrukcji ramy, użytych materiałów, poprzez zasilanie, system chłodzenia oraz możliwość tzw. strojenia potencjometrycznego.
Jednostka oficjalnie została przekazana do AGH w 2011 roku, gdzie była prezentowana w uczelnianym Muzeum AGH. W Roku 2018, muzea nawiązały współpracę i wsparto naszą Operację Thanasis ODRĄ "z Lublina".
Poniżej zdjęcia jednostki wraz z osprzętem tuż po zwiezieniu do MHKII oraz zdjecia porównawcze z JC opisywaną wyżej.
ODRA 1305M No ser. 384 / 39
ODRA 1305 jednostka wyłączona w 2010 roku na stacji Lublin Tatary wraz z emulatorami, uratowany przez Muzeum AGH i przekazany w depozyt do MHKI, przyłączając się i zwiększając tym samym szanse na powodzenie "Operacji Thanasis".







































Obecnie, jednostka jest już odrestaurowana i funcjonująca, stanowi bazę wyjściową w Operacj Thanasis.
Jednostka Centralna ODRA 1305 M nr 426 rok produkcji 1985
obecna lokalizacja: Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie dawne Muzeum Techniki NOT
Jednostka przyjechała do Muzeum Techniki NOT w 2011 roku wraz z DZM 180 KSRE. Jednostka ta pracowała na stacji Lublin Tatary od 1986 roku do 1 maja 2010.
Od jednostki o No ser. 384, która obecnie znajduje się w MHKII różni ją rozwiązanie zasilania, oraz pamięć operacyjna.
Obie jednostki pracowały 24 lata, a filmy z końcowej fazy pracy, zmontowane przez pracowników można zobaczyć chociażby poniżej.
A jednostka w Muzeum Techniki w roku 2017 wyglądała następująco:
ODRA 1305 No ser 426 / 6
Komputer w Narodowym Muzeum Techniki w Warszawie
Jednostka Centralna ODRA 1305 nr 287 rok produkcji 1976
obecna lokalizacja: Gdański Park Naukowo Technologiczny
Jednostka została zainstalowana na stacji PKP Wrocław Brochów w roku 1976 gdzie służyła do 1 kwietnia 2010 roku. Po demontażu została sprzedana do Gdanskiego Parku Naukowo Technicznego wraz z osprzętem. Podczas oględzin w 2018 roku stwierdzono przy pulpicie technicznym przełącznik z potencjometrem, który prawdopodobnie, dla celów ekspozycyjnych, miał sterować częstoscią "mrugania" lampek pulpitowych. Jednostka została zmodernizowana, pamięć operacyjna jest półprzewodnikowa, zastąpiono szufladki zasilania innymi zasilaczami. Poniżej galeria tegoż komputera.
ododr
ODRA JC 1305 No ser 287 Gdańsk / 12
ODRA 1305 No ser 287 z Parku Naukowo Technicznego w Gdańsku











